ขึ้นฉ่าย

ชื่ออื่น ๆ : ผักปืม,ผักข้าวปืน,ผักปืน (หนือ)

ชื่อสามัญ : Celery , Smaltage

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Apium graveolens L.var, dulce Pers.

วงศ์ : UMBELLIFERAE

ลักษณะทั่วไป

ต้น : เป็นพรรณไม้ล้มลุก จะมีอายุประมาณ 1-2 ปี พรรณไม้นี้จะมีอยู่ 2 พันธุ์ พันธุ์ หนึ่งเป็นคื่นช่ายจีน (Chinese celery ) มีขนาดลำต้นเล็กและสูงประมาณ 1 ฟุตเศษส่วนอีพันธุ์หนึ่งเป็นขึ้นฉ่าย (celery) จะมีลำต้นอวบใหญ่มาก มีขานดของลำต้นนี้นจะสูงประมาณ 1.5-2 ฟุตทุกส่วนของต้น นั้นจะมีกลิ่นหอม และสีของลำต้นนั้นค่อนข้างขาวเหลือง ทั้งต้นจะอ่อนนิ่ม

ใบ : จะเป็นใบประกอบออกตรงข้าม สีใบเป็นสีเหลืองอมเขียวใบย่อยเป็นรูปลีมหยัก ขอบใบจะหยัก คื่นช่ายจีน(Chinesecelery)ใบค่อนข้างเขียวแก่ ส่วนขึ้นฉ่าย(celery)ใบจะมีสีเหลืองอมเขียว

ดอก : จะออกเป็นช่อสีขาว เป็นช่อดอกแบบซี่ร่ม (compound Umbels)

ผล : ลักษณะของผลนั้นจะเล็กมาก เป็นสัน มีสีน้ำตาล

ส่วนที่ใช้ : ต้น เมล็ดที่แก่ และผล

สรรพคุณ :

ทั้งต้นสด ใช้ขับปัสสาวะ เจริญอาหาร ขับระดู แต่งกลิ่นอาหาร ลดความดัน กระตุ้นความรู้สึก ทางเพศช่วยลดจำนวนsperm

เมล็ด ใช้เป็นยาระงับความกระวนกระวายรักษาอาการปวดตามข้อเนื่องจากไขข้ออักเสบหรือน้ำ หนักตัวมากเกินไปรักษาโรคหืด ใช้ขับประจำเดือนและขับลม

ผล จะมีน้ำมันหอมระเหยสีเหลือง 2-3 % ประกอบด้วย d-limonene 60%, d-elinens 10% ,Seanonicฟแรก anhydride 0.5% และ sedanolide 2.5%

อ้างอิง : พจนานุกรม สมุนไพรไทย ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม